Alleen al die angstaanjagende koppen in de media. ‘Ecuador: wanhopige familieleden laten lichamen achter op straat’ schrijft de Volkskrant, en NRC ‘Spanje meldt hoogste aantal doden in een etmaal: 950’, waarmee de Spaanse teller de tienduizend gepasseerd is. Als bijvangst in NRC: ‘Wimbledon voor het eerst sinds Tweede wereldoorlog afgelast’.
Zojuist checkte ik de website van de WHO, waar de cijfers van wereldwijd geïnfecteerden en doden worden bijgehouden. In mijn vorige column van 23 maart noteerde ik 14.510 doden. Vandaag zijn het er 42.000. Dit zijn barre tijden, vrienden. ‘Alsof je in een film terecht bent gekomen’ hoor je wel eens zeggen, en precies zo is het. Maar dan een film met een krankzinnig script waar geen regisseur of producent zijn vingers aan zou willen branden, zo over the top als het is. En toch is het waarheid. Ongelofelijk, maar waar. Dit is wat het is, en met die beangstigende werkelijkheid moeten we leren leven. Kwestie van aanpassen, en zolang we niet in lockdown zitten geldt voor ons de maatregel zo weinig mogelijk onder de mensen komen, en als je boodschappen moet doen aan die anderhalve meter denken. Vanochtend in de buurtwinkel zag ik dat het prima lukt, het gaat als vanzelf, niemand heeft die strepen op de grond nog nodig.
Maar een grote zorg, en nu spreek ik namens onze Stichting Duniya, is de situatie in India, in de sloppenwijk Nagwa waar, zoals de meesten van jullie weten, wij sinds 1996 onderwijs en elementaire gezondheidszorg bieden. Voor de bewoners van de wijk, en dus ook de kinderen die op onze school gaan, is het uur nul aangebroken. Voor wie het ontgaan is: vorige week kondigde de Indiase premier abrupt een landelijke lockdown aan, waarmee eenvijfde van de wereldbevolking nog dezelfde dag in quarantaine werd gezet. Drie weken lang mogen Indiërs hun huis niet uit. De maatregel van premier Modi is uitermate drastisch, maar ook begrijpelijk. Econoom en epidemioloog Ramanan Laxminarayan betoogde in The New York Times dat er simpelweg geen andere keuze was. Volgens zijn rekenmodel zou het land in juli al 500 miljoen coronabesmettingen kunnen hebben. Enerzijds komt dat door de dichtheid waarop mensen op elkaar wonen, denk aan de sloppenwijken zoals Nagwa, maar anderzijds ook vanwege de slechte gezondheid in India. Miljoenen kinderen zijn ondervoed, waardoor infecties zich relatief makkelijk kunnen verspreiden. Goed, klare taal, en dan lijkt de lockdown een goede oplossing. De kinderen die bij ons naar school gaan zijn niet ondervoed, ze krijgen elke dag een stevige maaltijd. Waarmee ze natuurlijk niet gevrijwaard zijn van ziektes. Maar waarom is er in plaats van de rigoureuze lockdown niet gekozen voor een tussenstap om de boel te vertragen? Geen massabijeenkomsten, geen overvolle bussen, afstand houden van elkaar. Kortom: vertragen, en daarmee de piek afvlakken. Maar het gaat hoe dan ook komen, onherroepelijk, het virus stoppen is onmogelijk. Volgens epidemiologen zal de eerste golf van infecties al 55 procent van de Indiase bevolking raken. En dat in een land waar ruim meer dan de helft van de bevolking onder de armoedegrens leeft.
De eerste week van gedwongen quarantaine in onze wijk Nagwa is nu voorbij, en de berichten zijn slecht. Mensen worden gedwongen binnen te blijven, maar voor veel ouders van de kinderen die naar onze Duniya Foundation school gaan is dit nauwelijks een optie. De meeste hebben een baan als dagloner. Ze scharrelen hun kostje bij elkaar als riksjafietser, straatverkoper, vuilnisman, huishoudster of bouwvakker en een dag niet werken betekent geen inkomen, en geen geld betekent geen eten. 
De meeste vaders of moeders in Nagwa hebben gemiddeld vijf monden te voeden en na deze eerste week wordt het nijpend. De reserves, zo ze er al waren, raken op en er is nauwelijks of geen overheidshulp. De inwoners van Nagwa hebben niet de luxe van pensioenen, ziekteverlof of welke ziektekostenverzekering dan ook, en van een werkeloosheidsuitkering kunnen ze alleen maar dromen. Kortom: ze staan met de rug tegen de muur. Intussen is het bewonderenswaardig hoe met name de vrouwen van de wijk met de moed der wanhoop de situatie te lijf gaan. Als vanzelf wordt er aan oplossingen gewerkt, het is ontroerend te zien hoe de naaisters van wat ooit het atelier van Duniya Decoration was, uit eigener beweging mondmaskers zijn gaan maken, die ze vervolgens in de wijk uitdeelden. Het zal niet helpen het onzichtbare monster Covid-19 te verbannen maar alle beetjes helpen en iets is beter dan niets.
Maar er is een ander probleem. Hoe gaat het in India met de handhaving van wettelijke maatregelen, zoals in dit geval het verbod de straat op te gaan? De machtsverhoudingen in het dagelijkse leven in India gaan langs zichtbare én onzichtbare lijnen. Sociale hiërarchie, kastenverschil, het bestaat nog steeds en in een situatie als deze kan het bar en boos zijn als het om handhaving gaat. Onderstaande foto, die ik op internet vond, laat zien welke uitwassen tot de normaalste zaak van de wereld horen in India. Op de foto zien we met stokken bewapende ordetroepen van de Civil Defence die burgers, die zich kennelijk niet aan de lockdown hielden, publiekelijk bestraffen. In dit geval moeten de onfortuinlijke kerels als kleine kinderen bij wijze van straf kniebuigingen maken, waarbij ze hun oren moeten vasthouden. Wat voor of na het maken van deze foto gebeurd is, wie zal het zeggen? Kans is groot dat ze een ongenadig pak slaag hebben gekregen, de lathi, waarmee de ordebewaarders gewapend zijn, is een gevreesd wapen. Mirjam en ik hebben meermaals in Varanasi gezien hoe politieagenten genadeloos optraden tegen burgers die in hun ogen iets verkeerd deden. Met schuim op de mond rammen ze er meedogenloos op los, soms drie, vier volwassen kerels die in blinde razernij inslaan op een man die zich niet verdedigen kan, het is te gruwelijk voor woorden, en in éen geval stond het slachtoffer niet meer op. Murw gebeukt lag hij levenloos op straat en werd afgevoerd in een ambulance.
Wij maken ons dus grote zorgen hoe het de bewoners van Nagwa zal vergaan. Die arme drommels die de straat niet op mogen vanwege de lockdown, en als ze deze pummels van de Civil Defence tegenkomen, dan is hun kostje gekocht.
Wat nu met de mensen die in onze wijk wonen? De kinderen die niet naar school kunnen, geen dagelijkse maaltijd krijgen, wat te doen? Hoewel het coronavirus een ramp is die de hele wereld treft, hebben we besloten om te proberen voor ‘onze mensen’ in Nagwa een noodfonds in het leven te roepen, een financiële buffer om de families te ondersteunen van de kinderen die bij ons naar school gaan en voor de ouderen die elke zaterdag bij ons komen. In totaal proberen we de komende weken (maanden?) 127 gezinnen te ondersteunen. Op dit moment is het nog steeds onzeker hoe we kunnen helpen: we zoeken uit of we voedselpakketten mogen verdelen. Of misschien onze school gebruiken als distributiecentrum. We hebben dagelijks contact met onze medewerkers in Varanasi en zullen ondertussen dit noodfonds opbouwen. We zijn gedwongen binnen de door de Indiase overheid opgestelde regels te opereren en die zijn heel streng en op sommige punten nog onduidelijk.
Voorlopig zetten we in op basispakketten voor 127 gezinnen. In zo’n pakket zitten: rijst, linzen, meel, olie, mondkapjes, zeep, een anti-muggen middel, vitamine C, aardappels, ui, thee en suiker. Dit komt neer op circa € 43 per gezin per maand (circa € 5.500 voor 127 gezinnen). We beginnen met een noodfonds voor 2 maanden: € 11.000.
We realiseren ons heel goed dat voor velen van ons de toekomst onzeker is. We zijn met z’n allen in een krankzinnig en angstig verhaal terecht gekomen en proberen er het beste van te maken. Misschien zit je nu thuis zonder werk of heb je een ziek familielid te verzorgen. Misschien kun je je eigen ouders niet bezoeken of heb je je zaak moeten sluiten. We zijn ons de situatie terdege bewust en toch hopen we dat je ons wilt helpen om dit Nagwa Noodfonds op te bouwen. Het gaat hier om gezinnen die letterlijk niets hebben om op terug te vallen. Voor wie een lockdown niet betekent dat je een avond Netflix gaat kijken, maar voor wie dit de realiteit is: met bloedhete temperaturen, zonder airconditioning of stromend water in een krakkemikkig huisje zitten, zonder koelkast of goede medische zorg, zonder eten of sociaal vangnet zien te overleven. Het coronavirus is voor ons allemaal een angstaanjagende realiteit waar we mee moeten dealen. Maar voor deze gezinnen, de families van de kinderen die al jaren bij ons naar school komen, is dit een drama waar ‘social distancing’ geen optie is zonder onze hulp.
Hier is de link naar de website van Stichting Duniya waar je kunt doneren. Het is ambitieus, om elfduizend euro (!) bij elkaar te schrapen, maar als we daarmee de families van onze schoolkinderen kunnen ondersteunen, dan gaan we het in elk geval proberen. De actie is sinds gisteren in de lucht en we hebben op dit moment bijna € 2.500 euro toegezegd gekregen. Doe je mee?
HANS DE CLERCQ 