73. Huh? Auteursrecht?

Opeens is het begrip auteursrecht hier in huize Letsch & De Clercq bovenmatig actueel. Ten eerste zijn we verzeild geraakt in een viervoudige claim wegens schending van auteursrecht. Het onze, welteverstaan. En onze uitgever blijkt failliet. Raar, als je dat opeens hoort. Niet van de uitgever zelf, maar van een collega-auteur, die ons waarschuwde dat ze het via-via had gehoord. Maar dan is het al te laat. Vier reisgidsen publiceerden we bij Uitgeverij Elmar, met in totaal ruim duizend pagina’s en honderden foto’s. Maar de uiterste houdbaarheidsdatum van het genre is beperkt, een reisgids ligt drie of vier jaar later al bij De Slegte. De enige titel van onderstaande vier die op dit moment nog verkrijgbaar is, is Vietnam.

Hadden we het kunnen weten, dat het er slecht voorstond met Elmar? Ze waren altijd al reuze laks met het uitbetalen van royalties, maar dat leek eerder een bedrijfsfilosofie: hoe langer je de centen op je eigen rekening houdt, hoe beter. Soms kregen we onze vorderingen pas maanden na het verstrijken van de afgesproken betalingstermijn, en dan ook pas nadat ik ad nauseam mailtjes gestuurd had: waar blijven de centen? Dit jaar kregen we de, overigens zeer bescheiden, royalties over 2009 redelijk snel uitbetaald, ik hoefde slechts éen herinnering te sturen. Naar ik nu begrijp zijn andere auteurs, die een grotere vordering hadden, er minder genadig afgekomen. Ze kregen een brief dat de royalties dit jaar later zouden worden uitbetaald. Helaas werd het oude gezegde, dat van uitstel afstel komt, dit keer bewaarheid.

Vorig jaar zag ik in een Spaans dorpje bij een boerderij tussen het oudroest een wel heel bekende naam opdoemen. Eenmaal thuis stuurde ik de foto bij wijze van grapje naar mijn uitgever, met de vraag of alles kits was. Hij was not amused.

Sommige collega-auteurs schijnen vorderingen van achterstallige royalties te hebben van vele duizenden euro’s. Een ellendige situatie, en het ziet er niet rooskleurig uit voor ze, want de curator rekent auteurs tot concurrerende crediteuren, en die vissen doorgaans achter het net bij de verdeling van de boedel. De bank heeft beslag laten leggen op 250.000 boeken van Elmar die bij het Centraal Boekhuis liggen opgeslagen en de curator moet deze activa, die verpand zijn aan de bank, tegen een zo hoog mogelijke prijs verkopen. Maar het lijkt erop dat dit niet zomaar kan, want met het faillissement zijn ook de afspraken tussen auteurs en uitgever vervallen. Het auteursrecht is dus terug bij ons, de auteurs, en zonder onze uitdrukkelijke toestemming mag de curator niet tot verkoop overgaan, omdat dit op schending van de auteurswet neerkomt. Geen idee hoe de jurisprudentie er uitziet, maar het heeft een hoog Catch 22-gehalte, dus het wordt nog spannend.

Intussen zijn wij, of eigenlijk Mirjam, in een andere auteursrechtelijke affaire verzeild geraakt. Het jatten van foto’s van databases op internet is zo langzamerhand gemeengoed, elke fotograaf loopt hier op een dag tegenop. Wij kwamen in de loop der jaren meer dan eens Mirjams werk tegen in brochures van buitenlandse reisorganisaties of op hun websites. Een enkele boze e-mail was doorgaans voldoende om de foto’s te laten verwijderen. Ook kwam Mirjam vorig jaar in een folder van een Indiaas hotel waar ze logeerde de foto tegen van de cover van onze Rajasthan reisgids (zie boven). De eigenaar van het hotel gaf met een charmante glimlach toe dat hij die gekopieerd had, en compenseerde zijn kleine vergrijp met een gratis overnachting.

Maar het kan allemaal natuurlijk een stuk erger. Zo ontdekten we op een website voor Nederlandse (amateur)schilders een hele reeks foto’s van Mirjam die zonder haar toestemming door diverse kunstenaars waren nageschilderd en zonder bronvermelding op het internet werden geplaatst en door sommigen van hen te koop aangeboden …

 

Toen we de copy cats benaderden met de vraag waarom ze zonder toestemming en zonder betaling meenden andermans werk te mogen plagiëren, kregen we te horen dat niemand zich ooit had afgevraagd hoe het met het auteursrecht gesteld is. Een van hen bleef met veel verbaal geweld volhouden dat ze het beeld van de ‘rechtenvrije’ database Shutterstock had gehaald, maar dat kan niet, want dat is een site voor amateurfotografen waar Mirjam haar werk niet heeft ondergebracht. Bovendien werd ons te kennen gegeven dat het in schilderskringen heel gebruikelijk is om andermans werk na te maken, het wordt vrijelijk her en der uit tijdschriften en kranten geplukt, en op sommige academies wordt dit ook geëntameerd. Ook hebben alle betrokkenen zich schuldig gemaakt aan valsheid in geschrifte, want bij het uploaden van hun werkstukken op internet hebben ze moeten bevestigen dat zij het copyright bezaten. Wat dus niet zo is.

Welnu, aan dit soort praktijken moet dan maar eens een eind komen. Wij fotografen reizen over de wereld, investeren veel tijd en geld in ons werk en dat zal dan zomaar zonder betaling of bronvermelding door anderen kunnen worden gebruikt? We hebben, na overleg met een jurist van onze beroepsorganisatie NVJ/NVF, alle na-apers eerder deze week een schikkingsvoorstel gestuurd, waarmee ze de schending van het auteursrecht binnen 14 dagen kunnen afkopen. Doen ze dit niet, dan worden ze door de NVJ/NVF in kort geding gedaagd.

Kortom, spannende tijden. En straks dus op zoek naar een nieuwe uitgever.